Haarzakjes (haarfollikels): hoe ze werken en hun rol bij haargroei

Haarzakjes, ook wel haarfollikels genoemd, zijn kleine structuren diep in de huid waaruit elke haar groeit. Ze lopen vanuit de opperhuid (epidermis) naar de lederhuid (dermis) en soms zelfs naar het onderhuidse vetweefsel. Elk haarzakje werkt in een vaste cyclus van groei, overgang en rust. Daardoor kan een haarzakje tijdelijk geen haar maken en later weer wel. In deze blog lees je hoe ze zijn opgebouwd, hoeveel je er hebt en wat er gebeurt als ze minder goed werken.

Haarzakjes (follikels): de basis van je haargroei

Haarfollikels ontstaan al vóór de geboorte. Rond week 22 van de zwangerschap heeft een foetus ongeveer vijf miljoen follikels. Ongeveer één miljoen daarvan zitten in het hoofd-halsgebied. Op de hoofdhuid bevinden zich gemiddeld 80.000 tot 150.000 follikels, afhankelijk van haarkleur en erfelijke factoren.

Na de geboorte komen er geen nieuwe haarzakjes meer bij. Het aantal blijft hetzelfde, maar de dichtheid lijkt af te nemen omdat je hoofd groter wordt. Haarfollikels kunnen ook tijdelijk minder actief worden door bijvoorbeeld stress, ziekte, hormonen, voedingstekorten, chemotherapie of erfelijke haaruitval. In dat geval maakt het follikel dunnere, kortere of soms helemaal geen haren meer.

Hoeveel haarfollikels heb je?

Niet iedereen heeft evenveel haarzakjes. De aantallen verschillen vaak ook per haarkleur:   

Het aantal haren verschilt per haarkleur. Dit komt vooral door de dikte van het haar. Blond haar is meestal dunner en neemt minder ruimte in op de hoofdhuid. Daardoor kunnen er meer haren per vierkante centimeter groeien. Rood haar is vaak het dikst, waardoor er minder haren tegelijk kunnen groeien. Bruin en zwart haar zitten daar tussenin.  

Het aantal haren op je hoofd is niet alleen verschillend per persoon, maar heeft ook een functie. Haar helpt de huid te beschermen tegen zonlicht en vuil. Ook speelt het een rol bij temperatuurregeling. Door onze relatief lage haardichtheid kan zweet makkelijker verdampen, waardoor het lichaam beter afkoelt.

De structuur van je haar

Haar bestaat uit twee hoofdonderdelen:

• Het haarzakje (follikel): het deel onder de huid waar de haar wordt gevormd.
• De haarschacht: het zichtbare deel boven de huid.

Beide onderdelen hebben een eigen structuur en functie.

Afbeelding 1: structuur van het haar

Binnen de follikel (het haarzakje)

Het haarzakje is een kleine tunnel in de huid waarin de haar groeit. Op de hoofdhuid maakt elke follikel meestal één haar, al kunnen meerdere follikels samen een “folliculaire eenheid” vormen.

Onderaan het haarzakje zit de haarmatrix. Hier worden nieuwe cellen gemaakt, waardoor je haar langer wordt. De matrix ligt rond de dermale papil, een klein gebied met bloedvaatjes dat zuurstof en voedingsstoffen aanvoert.

Bij ieder haarzakje hoort ook:

• Een talgklier: die talg maakt om het haar en de huid soepel te houden.
• De arrector pili-spier: een klein spiertje dat samentrekt wanneer je het koud hebt of emoties voelt. Hierdoor krijg je kippenvel.

Structuur binnen de follikel

• Haarbol (bulb): het onderste deel van de haar, dat vastzit in de papil.
• Dermale papil: zorgt voor voedingsstoffen en zuurstof.
• Arrector pili-spier: veroorzaakt kippenvel.
• Talgklieren: maken talg dat je haar beschermt tegen uitdroging.
  

De haarschacht (het zichtbare deel van je haar)

De haarschacht bestaat vooral uit keratine, hetzelfde eiwit waar ook je nagels van zijn gemaakt. De schacht heeft drie lagen:

1. Cuticula: de buitenste beschermlaag van kleine schubjes.
2. Cortex: de middelste laag met keratinevezels en pigment. Deze laag bepaalt de kleur, stevigheid en elasticiteit van je haar.
3. Medulla: de kern van de haar. Deze is vooral aanwezig bij grof of dik haar.
   
   

Afbeelding 2: Haarschacht lagen

Kunnen haarfollikels openen en sluiten?

Haarzakjes werken niet als poriën die open en dicht gaan. De opening van het follikel is een vast kanaaltje waar de haar doorheen groeit.

Wel kunnen haarzakjes verstopt of geïrriteerd raken, bijvoorbeeld door:

• teveel keratine
• overtollig talg
• wrijving of druk
• een ontsteking

Een ontstoken haarzakje (folliculitis) ziet eruit als kleine rode bultjes of puistjes rond de haar. In onze aparte blog over folliculitis leggen we uit hoe deze ontsteking ontstaat, hoe je het herkent en welke opties er zijn om de hoofdhuid te kalmeren.

Kunnen haarfollikels terug groeien?

Een haarzakje groeit niet opnieuw terug wanneer het echt verdwenen is, zoals bij littekenvormende haaruitval. In dat geval wordt het follikel vervangen door littekenweefsel en kan er geen nieuwe haar meer groeien.

In de meeste gevallen is het haarzakje echter nog aanwezig, maar tijdelijk minder actief. Dat gebeurt bijvoorbeeld door:

• stress
• ziekte
• hormonale schommelingen
•  voedingstekorten
• na de zwangerschap
• beginnende erfelijke haaruitval
  

Wanneer het haarzakje nog intact is, kan het opnieuw een gezonde haar produceren zodra de haargroeicyclus zich herstelt.

De drie fasen van de haargroeicyclus

Neofollics gebruikt het klassieke model van drie fasen:

1. Anagene fase (groeifase): de haar groeit actief.
2. Catagene fase (overgangsfase): de haar stopt met groeien.
   
3. Telogene fase (rust- en uitvalfase): de haar laat los en valt uit.
   

Wil je precies weten hoe deze fases werken? Lees dan onze blog over de haargroeicyclus voor een duidelijke uitleg.

Hoe ondersteun je verzwakte haarfollikels?

Bij veel vormen van niet-littekende haaruitval zijn de haarzakjes niet verdwenen, maar werken ze minder goed. Je kunt de conditie van je haar en hoofdhuid ondersteunen door:

• De oorzaak haaruitval te achterhalen: stress, hormonen of voeding kunnen een rol spelen.
• Zachte verzorging te gebruiken: kies voor milde producten die de hoofdhuid niet irriteren.
• Gerichte haargroeiverzorging: Neofollics gebruikt ingrediënten zoals biotine, zink, saw palmetto en plantenextracten, gebaseerd op wetenschappelijke onderzoeken. Lees hierover op onze ingrediëntenpagina.
• Geduld te hebben: haar groeit traag. Verbeteringen zie je meestal pas na enkele maanden.
  

Bij plotselinge haaruitval, pijn of kale plekken is het verstandig een arts te raadplegen.

FAQ

Valt haar soms met het haarzakje uit?

Nee. Als je een haar ziet met een wit bolletje, is dat geen haarzakje. Het bestaat uit keratine en talg en hoort bij de natuurlijke uitvalfase. Het haarzakje blijft altijd in de huid zitten.

Kun je een haarzakje uittrekken?

Nee. Een follikel zit diep in de huid verankerd en kan niet worden uitgetrokken. Bij epileren trek je alleen de haar en het zachte weefsel eromheen los. Het haarzakje blijft intact.

Wat betekent het witte bolletje aan het uiteinde van een haar?

Dit is geen haarzakje, maar een mengsel van keratine en talg. Het hoort bij de telogene rustfase en is volledig normaal.

Kun je dode haarzakjes herstellen?

Bij niet-littekende haaruitval zijn haarzakjes meestal niet “dood”, maar minder actief. Met de juiste routine en verzorging kunnen ze weer gezondere haren produceren. Bij littekenvorming is herstel helaas niet mogelijk.

Conclusie

Haarzakjes vormen de basis van je haargroei en doorlopen je hele leven een vaste cyclus van groei, overgang en rust. Hoe actief een haarzakje is, hangt af van factoren zoals genetica, hormonen, gezondheid en de conditie van je hoofdhuid. Sommige haarzakjes worden tijdelijk minder actief door stress, ziekte of hormonen. Bij erfelijke haaruitval kunnen ze geleidelijk kleinere haren produceren. Alleen wanneer er littekenweefsel ontstaat, kan een haarzakje blijvend verdwijnen.

Hoewel je haarzakjes zichzelf niet opnieuw kunnen vormen, kun je ze wel ondersteunen met een milde haar- en hoofdhuidverzorging en producten die de conditie van de hoofdhuid verbeteren. 

Bronnen

Fitzpatrick, T. B., Johnson, R. A., & Wolff, K. (2019). Fitzpatrick’s Dermatology in General Medicine. McGraw-Hill.

DermNet New Zealand. (z.d.). Hair and scalp conditions. DermNet NZ. 

National Institutes of Health. (z.d.). PubMed database of scientific studies on hair follicles and hair growth. NIH.